Hulusi Efendi Vakfı olarak Darende başta olmak üzere ülkemiz ve dünya genelindeki, İslâm’a hizmet etmiş Allah dostlarına vefâ borcumuzdan dolayı onların kabirlerine ve türbelerine önem veriyor çeşitli hizmetlerini yerine getiriyoruz. Ecdâdımızdan bizlere emânet kalan bu eserlerin bizden sonraki nesillere ulaşması için restorasyon, bakım ve onarım çalışmalarını gerçekleştiriyoruz. Aşağıda bazı hizmetlerimiz hakkında bilgi bulabilirsiniz.
4. Osmanlı Sultanı Yıldırım Beyazıd Han döneminde yaşamış olan Hacı Bayram-ı Veli başta olmak üzere bir çok Allah dostunu yetiştiren Şeyh Hamid-i Veli Somuncu Baba Hazretleri 1412 yılında Darende’de vefât etmiş, halvethânesinin bulunduğu mekana defnedilmiştir.
Türbe ve Camiinin yıllar içerisinde restorasyon, bakım, onarım ve genişletme hizmetleri Şeyh Hamid-i Veli Somuncu Baba Hazretlerinin ahfâdı tarafından yaptırılmıştır.
Vakfımızın çalışmaları ile restorasyonu gerçekleştirilen ve Külliye olarak hizmet veren Şeyh Hamid-i Veli Somuncu Baba Külliyesi hakkında detaylı bilgiyi Külliye özel sayfamızda bulabilirsiniz. (Külliye özel sayfası için tıklayınız)
Yıldırım Beyazıt Han dönemi meşâyıhlarından Seyyid Abdurrahman Erzincânî Hazretleri Şeyh Safiyyüddin Erdebilî’nin halifelerindendir. Şeyh Hamid-i Veli Somuncu Baba Hazretlerinin kayınpederidir. Darende ilçe merkezine 15 km uzaklıkta bulunan Balaban mahallesinde 1432 yılında vefât etmiştir.
Vakıf Kurucumuz Osman Hulusi Efendi’nin Dernek Başkanı olarak yapımına vesile olduğu, değişik mimari tarzı ile dikkat çeken Camii, tamamı kesme taştan olmak üzere 1960’lı yıllarda inşa edilmiştir. Camii ve türbenin bakım, onarım ve çevre düzenleme hizmetleri Vakfımız tarafından karşılanmaktadır. (Cami özel sayfası için tıklayınız.)
Tâbiînden olduğu bilinen Seyyid Abdurrahman Gazi ’nin kabrinin yer aldığı Medişeyh Türbesi ve Camii; Darende ilçe merkezine 10 km mesafede bulunan Karşıyaka/Medişeyh mahallesindedir.
Türbe; yıkılmaya yüz tutmuş bir vaziyette iken Hulûsi Efendi Vakfı tarafından yeniden imar ve ihya edilmiştir. Modern mimari tasarımla tamamen taş işçiliği ile inşa edilen Türbe, 1997 yılında ziyarete ve ibadete açılmıştır. (Medişeyh özel sayfası için tıklayınız.)
Seyyid Hasan Gazi Hazretleri, Peygamber Efendimiz (sav)’in torunlarından, Hüseyin Gazi’nin kardeşi, Seyyid Battal Gazi’nin amcası ve kayınpederidir. Abbasiler döneminde Zengibar kalesinin kuşatmasında şehit olmuştur. (Miladi 830)
Hasan Gazi Hazretlerinin türbesi, bakımsız ve yıkılmaya terk edilmiş durumda iken, Vatanı için canını feda eden şehitlerimize ve ecdâdımıza saygı anlayışımız gereği, Vakfımız tarafından projelendirilerek yeniden inşâ edilmiştir. (Hasan Gazi Türbesi Özel sayfası için tıklayınız)
13.Yüzyılda Darende’de yaşamış gönül sultanları arasından yer alan İbrahim Taceddin-i Veli Hazretleri 650/1252´de Darende´de vefat etmiştir. Kabri şerifleri Zâviye Mahallesinde bulunmaktadır. Vakıf kurucumuz Osman Hulûsi Efendi‘nin anneleri Fâtıma Hanım, Taceddin-i Veli Hazretlerinin soyundan gelmektedir.
Gittiği yer ve bölgelerde ilmî ve dinî müesseselerin kurulmasına öncülük eden İbrahim Taceddin Veli´nin Diyarbakır kadılığında bulunduğu, orada bir cami ve kütüphane yaptırdığı tarihi kayıtlarda ifade edilmektedir.
Kabrinin yanı başında oğlu Şeyh Ali´nin de kabri bulunmaktadır. Kendisinin kurduğu Zaviye Mescidi vakfettiği hanelerle işlevsellik kazanmış, ilim ve maneviyat merkezi olmuştur. Oğlu Şeyh Ali´nin Zaviye Mescidine ait vakfiyesi günümüze kadar gelmiştir. Bu mahallenin adı Taceddin-i Veli Hazretlerinin kurduğu zâviyeden dolayı Osmanlı Devleti zamanında Zâviye Mahallesi olarak isimlendirilmiştir.
Taceddin-i Veli Zâviyesi ve Mescidinin bulunduğu alana 90’lı yılların başında Es-Seyyid Osman Hulûsi Efendi Vakfı Genel Merkez binâsı inşâ edilmiştir. Temeli yüzyıllar önce atılmış olan hayır müesseseleri böylece günümüzde de hizmetlerine devam etmektedir.
Nesli de İbrahim Taceddin Veli´nin yolunu takip etmiş, aralarından âlim şahsiyetler yetişmiştir. İbrahim Taceddin Veli´nin torunlarından Şeyh Cû (979/1571) meşihat hizmetinde bulunmuş, A´ma Halil Efendi (ö. 1300/1883) Sivas´ta Gök Medrese müderrisliği görevinde bulunmuş, burada kırk sene ders vermiş ve aynı zamanda Sivas müftülüğü görevinde bulunmuştur.
Taceddin-i Veli Hazretlerinin kabrinin bulunduğu alan ahfâdından Osman Hulûsi Efendi’nin evinin bahçesinde yer almaktadır. Zamanla mezarlık hâline getirilen bu bölgede Tâceddîn-i Veli Hazretlerinin oğlu Ali Efendi’nin yanı sıra soyundan gelen evlatlarının, Osman Hulûsi Efendi Hazretlerinin vefât eden evlatlarının ve muhtereme eşleri Hacı Naciye Hanım’ın da kabirleri burada yer almaktadır.
Nakşibendi Tarikatının Hâlidiyye kolu büyüklerinden Mustafa Haki Efendi 1272/1855 yılında Tokat ‘ın Soğukpınar Mahallesinde doğmuştur. Erken yaşlarında hâfızlık yaptıktan sonra ilim tahsiline Tokat’ta başlamış ve çeşitli hocalardan dersler almıştır.
Çorum’da ikâmet eden Şiranlı Mustafa Efendi ‘yi ziyaret ederek ona intisap etmiştir. Mürşidinden mânevî eğitimini sürdürürken aynı zamanda burada zâhirî ilimlerden dersler almıştır. Yirmili yaşlarında hem zâhirî ilimlerden hem de mânevî alanlardan icâzet almıştır.
Eğitim-öğretiminin ardından icazetli hoca olarak Tokat Ali Paşa Camii’nde görev yapmıştır. Buradaki görevi devam ederken 2. Meşrutiyetin ilanıyla birlikte 1908 yılında Meclis-i Mebusan’a Tokat sancağı mebusu olarak seçilmiştir.
Meclis-i Meşâyıh’ın kararıyla 1914’te Fatih’teki Mustafa İsmet Efendi Dergâhı şeyhliğine atanmış ve bu müessesede ikâmet etmeye başlamıştır. Söz konusu görevi esnasında namazlarını genellikle Fatih Camii’nde kıldığı belirtilmektedir. Mustafa Hâki Efendi bir dönem Meclis-i Meşayıh üyeliği görevinde de bulunmuştur.
Zaturre rahatsızlığı sebebiyle 15 Kanunusani 1336/15 Ocak 1920’de İstanbul’da vefat eden Mustafa Hâki Efendi Fatih Camii haziresine defnedilmiştir. Bugün üzerindeki demir parmaklıklarla çevrili olan kabri pek çok insan tarafından ziyaret edilmektedir. Kabr-i şerîfleri silsilesini devam ettiren Hamid Hamidettin Ateş Efendi ‘nin gayretleri ile Es-Seyyid Osman Hulusi Efendi Vakfı tarafından restore edilmiştir.
14.yüzyılda Darende’yi şereflendiren Şeyh Hamid-i Veli/Somuncu Baba Hazretleri’nin sülalesi öncelikle Zaviye Mahallesi’nde iskân edilmişlerdir. Sonraki tarihlerde Nakibü’l-Eşraf Kaymakamlığı maharetiyle; Anadolu’daki iç isyanlardan, yağma ve ayaklanmalardan zarar görmemeleri için daha korunaklı olan Hacılar Şeyhli Mahallesi’nde muhafaza edilmişlerdir.
Darende Hacılar Şeyhli Mahallesi’nde Seyyidler Sokağı’ndaki 53 nolu hanede, Şeyh Hamid-i Veli Hazretleri’nin evlatlarının manevî ocağında, Es-Seyyid Osman Hulûsi Efendi’de 1914 yılında dünyayı teşrif etmiştir. 2019 yılında doğduğu ev Vakfımız tarafından müze hâline getirilerek hatırası yaşatılmaktadır.
Hacılar Şeyhli Camii Haziresi’nde bulunan Seyyidler Türbesi’nde dört kabir mevcuttur.
Birinci Kabir: Salih Nihanî ailesinden olup ismi tam olarak bilinmemektedir.
İkinci Kabir: Salih Nihanî Efendi (1805-1888)
Şeyh Hamid-i Veli Hazretleri neslinden, Halvetî meşayıhlarından olan Şair-Mutasavvıf Salih Nihanî Efendi; 1805’de Darende’de doğmuş, 1888’de vefat etmiştir. Babası Mustafa Feryadî Efendi’dir. Bütün ömrünü Darende’de geçirmiştir.
En çok tanınan ve bilinen oğlu yine kendisi gibi âlim ve şair olan, Müslim Penahî’dir. Salih Nihanî’nin meşhur olan “Mevlid-i Nebi” kitabı İstanbul’da 1876 tarihinde Matbayı Âmire’de basılmıştır. Mevlid kitabının güncel çevirisi ve yayımı ile kabrinin ilk tanzimi 2000 yılında H. Hamideddin Ateş Efendi tarafından yaptırılmıştır.
Üçüncü Kabir: Ömer Osman Hulûsi Efendi (1877-1909)
Şeyh Hamid-i Veli evlâdından Ahmet Hilmi Efendi’nin oğlu olan Ömer Osman Hulûsi Efendi, Hatip Hasan Feyzi Efendi’nin kardeşidir. Osman Hulûsi Efendi’nin de amcasıdır.
Şeyh Hamid-i Veli Medresesi müderrislerinden Hacı Mahmud Efendi’nin oğlu Muhammed Emin Efendi’den icazet almıştır. Âlim ve kurra bir zat’dır. Ma’kul-Menkul ve Feraiz ilimleri dalında icazetnameleri mevcut olan bu yüce insan, 1877-1909 yılları arasında yaşamıştır. İcazet aldıktan 4 sene sonra 33 yaşında vefat etmiştir. Kabri bu civarda olduğu bilindiğinden bu türbede temsili olarak tanzim edilmiştir.
Dördüncü Kabir: Bedreddin Efendi (1902-1906)
Hatip Hasan Feyzi Efendi’nin oğlu, Es-Seyyid Osman Hulûsi Efendi’nin ağabeyidir. 1902 yılında dünyaya gelmiş, dört yaşında iken 1906 tarihinde vefat etmiştir. Kabri bu civarda olduğu bilindiğinden burada temsili olarak tanzim edilmiştir.
Hacı Ahmet Efendi 1861’de Ordu’ya bağlı Mesudiye ilçesinin Beyseki köyünde doğmuştur. Aslen Mesudiyeli olmasına rağmen medrese hocalığına başladığı dönemden vefatına kadar Tokat’ın Niksar ilçesinde ikamet ettiği için “Niksarî” nisbesiyle anılmaktadır.
Şiranlı Mustafa Efendi’nin halifesi olarak Niksar’da irşad faaliyetinde bulunan Ahmed Efendi’nin kendisinden sonra silsilesini devam ettirecek halifesi yetişmediği için kendi müridlerinin irşad görevini yazdığı bir icâzetle İhramcızâde İsmail Hakkı Toprak’a vermiştir.
1935 yılında Niksar’da vefat eden Ahmet Efendinin kabri Niksar Melikgazi Mezarlığı’ndadır. Kabrin bugünkü düzenlenmesi Vakıf Başkanımız Hamid Hamidettin Efendi‘nin girişimleri yaptırılmış ve 10 Mayıs 2013 tarihinde ziyarete açılmıştır.
Tokatlı Seyyid Mustafa Hâki Efendi‘nin İstanbul Fatih Camii hazîresindeki kabrini restore eden Vakfımız, Mustafa Hâki Efendi’nin Tokat’ın Kat Kasabasında yer alan annesi Sâliha Hâtun‘un da kabrini restore etmiştir.
Altın Silsile pîrlerinden Yâkub-u Çerhî Hazretleri Şâh-ı Nakşbend Hazretlerinin talebelerindendir. 1447 yılında vefât eden Yâkub-u Çerhî Hazretlerinin türbesi günümüzde Tâcikistan sınırları içerisinde yer almaktadır. Vakfımızın girişimleri ile türbenin eskiyen halıları yenilenmiştir.
