Kayseri’de Ali Dağı eteklerinde kurulmuş olan Talas ilçesi, arkeolojik ve tarihi kentsel değerleriyle eski bir yerleşim yeri olarak dikkat çekiyor.
Malazgirt Zaferi sonrası, Anadolu’yu yurt edinmeye başlayan Türklerin, iskân edildiği yerleşim yerlerinden birisi de Talas olmuştur. Buraya iskân edilen halkın, bugünkü Kırgızistan’da yer alan, Talas bölgesi dolaylarından geldikleri ve şehir adını da yerleştikleri yere taşımış olabilecekleri belirtilmektedir.
Somuncu Baba’nın Doğduğu Yer
Talas ilçesinin bir diğer tarihsel önemi ise Anadolu’nun manevi mimarlarından, Şeyh Hamid-i Veli Somuncu Baba Hazretlerinin burada dünyaya gelmesidir. Somuncu Baba Hazretlerinin babası Şemsettin Musa Efendi, 700 yıl önce, bölgedeki tek Müslüman yerleşim yeri olan Talas’ın Akçakaya köyüne yerleşmiştir.
Şeyh Hamid-i Veli Hazretleri 1331 yılında burada doğmuş, ilk eğitimini babasından almış ve gençlik yıllarına kadar burada kalmıştır. Şeyh Hamid-i Veli Hazretleri ilim tahsili etmek gayesiyle Kayseri’den ayrılmış, diyâr diyâr gezmiş nihâyetinde Anadolu’ya döndüğünde, Osmanlı Devletinin pâyitahtı Bursa’ya yerleşmiştir. Bursa’da yaşadığı dönemde manevi yönünü gizleyerek fırıncılık mesleği ile geçimini sağlamış, bu yüzden halk arasında “Somuncu Baba” lâkâbını almıştır.
Somuncu Baba Diyârı Darende
Bursa Ulu Camii’nin açılış hutbesini vermesiyle manevi yönü ortaya çıkan Somuncu Baba Hazretleri Bursa’dan ayrılmış yine bir çok merkezde yaşamıştır. Aksaray’da yaşadığı dönemde oğullarından Yusuf Hakiki Baba’yı manevi sahada yetiştirmiş ve onu Aksaray’da bırakmıştır. Yusuf Hakiki Baba Türbesi günümüzde Aksaray’ın Şeyh Hamid mahallesinde yer almaktadır.
Talebelerinden Hacı Bayram-ı Veli ile Hac ziyaretinde bulunan Şeyh Hamid-i Veli Hazretleri hac dönüşünde Malatya’nın Darende ilçesine yerleşmiştir. 1412 yılında Darende’de vefat eden Şeyh Hamid-i Veli Somuncu Baba Hazretlerinin türbesi Darende’de bulunmaktadır.
Günümüzde Külliye olarak misafirlerine hizmet veren Somuncu Baba Külliyesinin her türlü bakım, onarım ve çevre düzenleme hizmetleri Vakfımız tarafından karşılanmaktadır.
Akçakaya Şeyh Hamid Camii
İstanbul’un fethinde önemli rolü olan maneviyat sultanlarını yetiştiren Şeyh Hamid-i Veli Somuncu Baba Hazretleri’ne Osmanlı Sultanları her dönemde sahip çıkmıştır. Türbesinin bulunduğu Darende’deki evlatlarına fermanlar gönderen Osmanlı Sultanları aynı zamanda Bursa, Aksaray ve Kayseri’deki, Somuncu Baba’dan kalan hatıralara da önem vermiştir.
Akçakaya’da Şeyh Hamid-i Veli Somuncu Baba Hazretlerinin doğduğu ev ve çilehanesinin bulunduğu mekâna, Sultan Abdülmecid Han döneminde 1810-1811 tarihlerinde Şeyh Hamid Camii inşâ edilmiştir.
Şeyh Hamid-i Veli Hazretlerinin burada doğmuş olması Akçakaya’nın tarihi ve kültürel açıdan bilinmesine de katkıda bulunmuştur.
Akçakaya Mahallesi; Talas ve çevresinde milâdın ilk dönemlerine kadar uzanan, Kaya Oyma kültürünün en önemli örneklerinin yer aldığı tarihi bir merkezdir. Cami ve konutların altında, çok geniş bir alana yayılan kaya oyma galeriler, yaklaşık 3.000 metrekare alana sahiptir.
Somuncu Baba’nın hizmetleri devam ediyor
Somuncu Baba ahfâdından Osman Hulûsi Efendinin kurduğu, Es-Seyyid Osman Hulusi Efendi Vakfı, yaptığı hizmetlerle Şeyh Hamid-i Veli Hazretlerinin hatırasına sahip çıkmış; hayatı, eserleri ve türbesi ile ilgili yaptığı faaliyetlerle halkımızın ve devletimizin takdirini kazanmıştır.
Sadece Darende’de değil, Somuncu Baba Hazretlerinin izlerini taşıyan her mekânı ihyâ eden Vakıf, yüzyıllardır âtıl halde bekleyen Kayseri Şeyh Hamid-i Velî Tekkesinin, restore edilmesi için uzun yıllar girişimlerde bulunmuştur.
Bu girişimler neticesinde Talas Belediyesi, Somuncu Baba Hazretlerinin emanetine sahip çıkmış ve bu bölgenin imar edilerek yeniden insanların ziyaretine açılması sağlanmıştır. 2010-2017 yılları arasında yapılan restorasyon işlemlerinin ardından yapılan protokol ile mekan Hulusi Efendi Vakfı’na tahsis edilmiştir.
Nasıl gidilir?
“Bir insanın anısını yaşatmak o insanı yaşatmak gibidir.” Sözünden hareketle, Şeyh Hamid-i Somuncu Baba Hazretlerinin günümüze kadar gelen yansımalarını Anadolu’nun her köşesinde bulmak ve yüreklerde hissetmek mümkündür.
Kayseri il merkezine 12 kilometre, Talas ilçe merkezine 5 kilometre mesafede bulunan Akçakaya’ya, Google Haritalar uygulaması üzerinden “Akçakaya – Şeyh Hamit Camii” yazarak ulaşım sağlayabilirsiniz.
Akçakaya Belgeseli
Talas Belediyesi tarafından restore edilen ve Hulusi Efendi Vakfı tarafından ihyâsı gerçekleştirilen bu bölgede; Somuncu Baba Hazretlerinin 700 yıllık hatırasına tanık olabilir, tarihi mekânları gezerek ruhunuzu dinlendirebilirsiniz.
Hulusi Efendi Vakfı tarafından hazırlanan Akçakaya Belgeselinde detaylı bilgi ve görsel bulabilirsiniz.
